زانو درد به دو صورت حاد و مزمن وجود دارد. درد حاد به دلیل جراحت شدید و عفونت احساس میشود و درد مزمن بر اثر آرتریت و در بعضی موارد در اثر عفونت ایجاد میشود. رگ به رگ شدن یا کشیدگی رباطها نیز از دیگر دلایل زانو درد هستند. راههای مختلفی برای تشخیص این درد وجود دارد. پزشک متخصص براساس نتایج به دست آمده از روش های تشخیصی، درمان مناسب را برای تسکین درد زانو انجام میدهد. در ادامه به انواع زانو درد و روش های درمانی این درد خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.
آناتومی زانو
این مفصل بیشترین انعطاف و حرکت را داراست؛ از خم و باز شدن گرفته تا چرخش حول محور طولی. به دلیل تحمل فشارهای زیاد، زانو به راحتی آسیب میبیند.
هنگام راه رفتن، زانو نیرویی بیشتر از یک و نیم وزن بدن را تحمل میکند. در بالا رفتن از پله، این نیرو تا چهار تا سه برابر افزایش مییابد و در حین خم شدن یا نشستن با دو زانو، به هشت برابر وزن بدن میرسد.
زانو از ترکیب سه استخوان تشکیل شده است، از جمله استخوانهای مهمی مانند استخوان ران در بالا و استخوان درشتنی در پایین. در قسمت پایینی استخوان ران، استخوان کشکک یا پاتلا قرار دارد، و در کنار استخوان درشتنی، استخوان نازکنی وجود دارد. بنابراین،در واقع زانو از دو مفصل تشکیل شده است: مفصل تیبیوفمورال، که از کنار هم قرار گرفتن استخوان ران و درشتنی به وجود میآید، و مفصل پاتلوفمورال که از کنار هم بودن استخوان کشکک و ران ساخته میشود.
مفصل زانو
سه استخوان به هم می رسند تا مفصل زانو شما را تشکیل دهند که عبارتند از:
- استخوان ران (فمور).
- ساق پا (درشت نی).
- کاسه زانو (کشکک).
علائم زانو درد
محل و شدت درد در زانو متناسب با علت مشکل ممکن است متفاوت باشد و علائمی که گاهی اوقات با زانو درد همراه هستند، شامل:
- عدم توانایی در صاف کردن کامل زانو
- درد مستمر و کشیدگی هنگام انجام فعالیت
- احساس ناراحتی و سوزش در ناحیه مفصل
- ورم، سفتی، قرمزی و احساس گرما در لمس
- ضعف یا احساس عدم ثبات
- شنیدن صداهای غیرعادی مانند خش خش یا قروچ قروچ
دلایل زانو درد
درد زانو میتواند ناشی از عوامل متعددی باشد که بسته به شرایط فرد و نوع آسیب، علائم مختلفی ایجاد کند. در ادامه به توضیح این علل و چگونگی تاثیر آنها بر مفصل زانو میپردازیم:
دررفتگی کشکک زانو (پاتلا)
دررفتگی کشکک زانو زمانی رخ میدهد که استخوان پاتلا (کشکک) از موقعیت طبیعی خود خارج میشود. این دررفتگی به سمت خارج زانو است و ممکن است به طور ناگهانی و به دلیل یک آسیب یا حادثه مانند تصادف یا سقوط رخ دهد. در مواردی که این اتفاق میافتد، ممکن است به راحتی جابجایی پاتلا قابل مشاهده باشد و درد شدیدی ایجاد شود.
آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL)
رباط صلیبی قدامی یکی از چهار رباط اصلی است که استخوان ساق پا (تیبیا) را به استخوان ران (فمور) متصل میکند. آسیب به این رباط به دلیل فشار زیاد یا پیچش ناگهانی میتواند موجب درد شدید و ناتوانی در حرکت دادن زانو شود. این نوع آسیب در ورزشهایی که نیاز به تغییر مسیر سریع یا توقف ناگهانی دارند، مانند فوتبال، بسکتبال یا اسکی آلپاین، رخ میدهد. آسیب ACL میتواند به پارهشدن رباط منجر شود و نیاز به جراحی برای درمان داشته باشد.
انواع آرتروز (آرتریت)
آرتروز یک بیماری مفصلی است که موجب فرسایش غضروف مفصل میشود. انواع مختلف آرتروز ممکن است در زانو رخ دهد که به شرح زیر است:
- استئوآرتریت: این نوع آرتروز به دلیل فرسایش طبیعی غضروف زانو به مرور زمان و استفاده زیاد از مفصل ایجاد میشود. این وضعیت بیشتر در افراد مسن یا کسانی که به طور مکرر از مفصل زانو استفاده میکنند، مشاهده میشود.
- آرتریت روماتوئید: این بیماری خودایمنی است که به مفاصل حمله میکند و میتواند باعث التهاب و درد شدید در زانوها شود. این نوع آرتروز در چندین مفصل بدن ایجاد میشود و ممکن است به مرور زمان پیشرفت کند.
- نقرس: این نوع آرتروز به دلیل تجمع بلورهای اسید اوریک در مفاصل ایجاد میشود. نقرس در مفصل انگشت بزرگ پا رخ میدهد، اما میتواند در زانو نیز دیده شود.
- آرتریت عفونی: در این نوع آرتروز، مفصل زانو به دلیل عفونت دچار التهاب میشود و علائمی مانند تورم، قرمزی و درد شدید ایجاد میشود.
شکستگی استخوان زانو
شکستگیهای زانو میتوانند به دلایل مختلفی رخ دهند، از جمله تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع یا آسیبهای ورزشی. در افراد مسن که دچار پوکی استخوان هستند، حتی ممکن است شکستگیها به سادگی با یک قدم اشتباه یا فشار کم به زانو رخ دهد. شکستگیهای زانو میتواند شامل شکستگی کشکک (پاتلا) یا استخوانهای دیگر مفصل باشد و نیاز به درمان فوری و گاهی جراحی داشته باشد.
پارگی منیسک
منیسک یک نوع غضروف است که بهعنوان ضربهگیر بین استخوانهای ساق پا و ران عمل میکند. زمانی که فرد زانو را به طور ناگهانی میچرخاند یا خم میکند، منیسک ممکن است دچار پارگی شود. این پارگی میتواند باعث درد و محدودیت حرکت زانو گردد. در صورتی که پارگی منیسک شدید باشد، نیاز به جراحی دارد، اما در موارد خفیفتر، درمانهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی و استراحت میتوانند مفید باشند.
بورسیت (التهاب بورسا)
بورساها کیسههای کوچکی هستند که مفصل زانو را احاطه کردهاند و به کاهش اصطکاک بین تاندونها و رباطها کمک میکنند. زمانی که این کیسهها دچار التهاب شوند، به این وضعیت بورسیت گفته میشود. بورسیت میتواند بهدلیل استفاده بیش از حد از مفصل یا آسیبهای کوچک و مکرر ایجاد شود. علائم آن شامل درد، تورم و حساسیت در ناحیه زانو است.
کیست بیکر (کیست نانواها)
کیست بیکر یک تورم مملو از مایع است که در پشت زانو شکل میگیرد و بهدلیل تجمع مایع سینوویال در مفصل زانو ایجاد میشود. این کیست باعث درد نمیشود، اما میتواند منجر به تورم و محدودیت حرکت در زانو گردد. در بیشتر مواقع این کیست به طور خودبخود از بین میرود، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به درمانهای پزشکی داشته باشد.
التهاب تاندون (تاندونیت)
تاندونها بافتهای فیبری هستند که عضلات را به استخوانها متصل میکنند. در صورتی که یکی از تاندونها دچار التهاب شود، به آن تاندونیت گفته میشود. این وضعیت میتواند باعث درد شدید در ناحیه جلو زانو شود، به ویژه هنگام بالا رفتن از پلهها یا راه رفتن روی سطح شیبدار. ورزشکارانی که در فعالیتهای پرشی مانند بسکتبال یا دویدن مشغول هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
سن و اضافه وزن
سن بالاتر و اضافه وزن از عوامل خطر مهم در بروز درد زانو هستند. با افزایش سن، غضروفها و مفاصل بیشتر مستهلک میشوند، و این میتواند منجر به درد و التهاب در مفاصل شود. اضافه وزن نیز فشار بیشتری به مفصل زانو وارد میکند که میتواند به فرسایش غضروف و بروز مشکلات مفصلی منجر شود.
اجسام شناور در مفصل زانو و علل درد آن
درد زانو ممکن است به دلایل مختلفی بروز کند. گاهی اوقات، آسیب به استخوان یا غضروف میتواند باعث جدا شدن قطعات کوچکی از آنها شود که بهطور آزاد در فضای مفصلی شناور میمانند. این قطعات شناور مشکلی ایجاد نمیکنند، مگر اینکه با حرکت مفصل تداخل داشته باشند و باعث بروز درد شوند.
تجمع مایع در مفصل زانو و درد آن
افیوژن زانو یا همان «آب روی زانو»، زمانی اتفاق میافتد که مایع اضافی در داخل یا اطراف مفصل جمع شود. این شرایط میتواند به دلایل مختلفی از جمله آرتریت، آسیب به رباطها یا منیسک، یا التهاب بورس پیش کشکک رخ دهد. درمان این وضعیت ممکن است شامل کاهش وزن، انجام تمرینات سبک و در موارد شدیدتر، مصرف دارو یا جراحی باشد.
سندروم باند ایلیوتیبیال و درد زانو
این سندروم زمانی ایجاد میشود که باند ایلیوتیبیال، یک توده بافتی که از بیرون ران به سمت زانو کشیده میشود، دچار تنگی میشود و در نتیجه به استخوان ران اصطکاک وارد میکند. این وضعیت در دوندگان مسافتهای طولانی شایع است و میتواند درد در ناحیه زانو ایجاد کند.
ارتباط درد پا و لگن با درد کمر و زانو
در صورتی که در ناحیه پا یا لگن درد احساس کنید، ممکن است به دلیل تغییر شیوه راهرفتن برای کاهش فشار از مفاصل دردناک باشد. این تغییر میتواند بهطور غیرمستقیم فشار بیشتری به مفصل زانو وارد کند و در نتیجه درد زانو را تشدید کند. گاهی مشکلات در ناحیه ران یا لگن میتواند بهصورت درد ارجاعی در زانو احساس شود.
تومورهای استخوانی و درد زانو
استئوسارکوم، یکی از انواع سرطانهای شایع استخوان، ممکن است در ناحیه زانو بروز کند و یکی از علائم آن درد زانو باشد. این نوع سرطان در استخوانهای بلند بدن به ویژه زانو ایجاد میشود و میتواند باعث بروز درد و تورم در ناحیه مفصل شود.
علت درد زیر استخوان زانو
درد زیر کشکک یا در ناحیه پایین زانو اغلب به دلیل آسیب به غضروف یا پارگیهای ریز در تاندونها بروز میکند. این مشکلات میتواند منجر به التهاب و درد در ناحیه زانو شود که با استراحت و درمانهای مناسب بهبود مییابد.
علل درد پشت زانو
درد پشت زانو ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. یکی از علل رایج آن، کیست بیکر است. این کیست، که پر از مایع است، در ناحیه پشت زانو ایجاد میشود و میتواند باعث درد و تورم شود. در مفاصل سالم، مایع سینوویال بهعنوان روان کننده عمل میکند. اما در مواردی مانند آرتریت یا آسیب به زانو، تولید این مایع افزایش مییابد که میتواند منجر به تجمع مایع اضافی و تشکیل کیست شود.
درد پشت زانو هنگام نشستن
دردی که هنگام نشستن در پشت زانو احساس میشود، ناشی از تاندونیت عضلات پشتپا است. این حالت زمانی رخ میدهد که عضلاتی که مسئول خم و راست کردن زانو هستند، تحت فشار قرار میگیرند. کشیدگی بیش از حد این عضلات میتواند منجر به پارگی و ایجاد درد در ناحیه پشت زانو شود. این نوع آسیب در ورزشکارانی که در رشتههایی مانند فوتبال، بسکتبال، تنیس یا دو و میدانی فعالیت دارند، بیشتر مشاهده میشود.
درد زانو هنگام نشستن به حالت چهار زانو
وقتی که در حالت چهار زانو مینشینید، فشار زیادی به کاسه زانو وارد میشود که ممکن است باعث درد در ناحیه زانو شود. برای جلوگیری از این مشکل، بهتر است نحوه نشستن خود را تغییر دهید. سعی کنید پاهایتان را روی زمین بگذارید و پشتتان را صاف نگه دارید. همچنین استفاده از زیرپایی یا بالشتک میتواند به حفظ وضعیت مناسب زانوها کمک کند.
علت درد پا از زانو به پایین
دردی که از زانو به پایین انتشار مییابد، معمولاً بهدلیل التهاب در تاندونها به نام تاندونیت کشکک ایجاد میشود. این التهاب میتواند به تاندون کشکک که از استخوان کاسه زانو به ساق پا کشیده شده است، آسیب وارد کند. فعالیتهایی مانند دویدن، پریدن و لگد زدن میتوانند فشار زیادی به این تاندون وارد کنند. ورزشکارانی که در رشتههایی مانند دوچرخهسواری، دویدن یا ورزشهای پرشی فعالیت دارند، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. این التهاب میتواند باعث درد در ناحیه زانو و ساق پا شود.
علت زانو درد در زنان (زانو درد در زنان جوان و افراد بالای چهل سال)
درد زانو در زنان نسبت به مردان بیشتر شایع است و این مشکل تنها مختص ورزشکاران نیست. در بسیاری از موارد، درد زانو در زنان جوان به دلیل فعالیتهای روزمره مانند بلند کردن اشیاء سنگین، بالا رفتن از پلهها یا نشستن در وضعیت نامناسب در حین انجام کارهایی مانند باغبانی ایجاد میشود. پژوهشگران علت شایعتر بودن این درد در زنان را به ساختار فیزیکی خاص آنان نسبت میدهند. زنان به طور طبیعی دارای لگن و باسن بزرگتری هستند و استخوانهای ران آنها از ناحیه لگن به زانو به سمت داخل خمیدهاند. این ویژگی آنها باعث میشود فشار بیشتری روی مفاصل زانو وارد شود.
عوامل خطرناک زانو درد
تعدادی از عوامل میتوانند خطر ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهند، از جمله:
اضافه وزن: وزن بیش از حد یا چاقی باعث افزایش فشار بر مفاصل زانو میشود، حتی در زمان انجام فعالیتهای روزمره مانند پیاده روی یا صعود و نزول پلهها. این موضوع میتواند منجر به تسریع در تخریب غضروف مفاصل شده و شما را در معرض خطر ابتلا به آرتروز قرار دهد.
عدم انعطاف و قدرت عضلانی: کمبود قدرت و انعطافیت عضلات میتواند خطر آسیب دیدگی زانو را افزایش دهد. تقویت عضلات به منظور استحکام و حفاظت از مفاصل اهمیت دارد، همچنین انعطاف پذیری عضلات میتواند در دستیابی به حرکت کامل کمک کند.
ورزش یا شغلهای خاص: برخی ورزشها نسبت به دیگران استرس بیشتری را بر زانوها ایجاد میکنند. به عنوان مثال، اسکی با چکمههای سفت، پرشهای بسکتبال و ضربات مکرر روی مفاصل زانو در هنگام دویدن، همگی میتوانند خطر آسیب دیدگی زانو را افزایش دهند. شغلهایی که فشارهای مکرر بر روی زانوها وارد میکنند، مانند کارهای ساخت و ساز یا کشاورزی، ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند.
مصدومیت قبلی: آسیبهای قبلی زانو ممکن است احتمال آسیب مجدد به آن را افزایش دهند.
درمان زانو درد
برای درمان درد زانو، روشهای مختلفی وجود دارد که بسته به شدت درد و علت آن انتخاب میشوند. در ادامه به روشهای درمانی مختلف برای زانو درد می پردازیم:
درمانهای غیرجراحی (غیرتهاجمی)
درمان غیرجراحی زانو درد شامل روشهای مختلفی است که هدف آنها کاهش درد، بهبود حرکت و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت مفصل زانو است. این روشها شامل موارد زیر میشوند:
استراحت
در صورت درد شدید زانو، اولین قدم استراحت است. از فعالیتهایی که فشار زیادی به زانو وارد میکنند، باید پرهیز کرد. این کار به زانو فرصت بهبودی میدهد و از تشدید درد جلوگیری میکند.
یخ گذاری
قرار دادن یخ بر روی زانو میتواند التهاب و تورم را کاهش دهد. این روش برای دردهای ناشی از آسیبهای ورزشی یا التهاب مفاصل مفید است. به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه هر چند ساعت یکبار یخ را به ناحیه آسیب دیده بزنید.
فشرده سازی (استفاده از بانداژ یا بریس)
استفاده از بانداژ فشاری یا بریسهای زانو میتواند به تثبیت مفصل و کاهش تورم کمک کند. این روش در درمان آسیبهای خفیف مفید است.
بالا نگه داشتن پا
قرار دادن زانو در موقعیت بالا به کاهش تورم و التهاب کمک میکند. این کار میتواند در درمان آسیبهای زانو مؤثر باشد.
داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
داروهایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن میتوانند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کنند. این داروها به صورت خوراکی یا موضعی (کرمها یا ژلها) قابل استفاده هستند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از روشهای مفید در درمان درد زانو است. فیزیوتراپیستها با انجام تمرینات خاص میتوانند عضلات اطراف زانو را تقویت کرده و دامنه حرکت زانو را افزایش دهند. این روش مخصوصا برای افرادی که از مشکلاتی مانند آرتروز رنج میبرند بسیار موثر است.
درمانهای دارویی و تزریقی
درمانهای دارویی و تزریقی زانو درد برای کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود عملکرد مفصل زانو به کار میروند. این درمانها شامل گزینههای زیر هستند:
تزریق کورتیکوستروئید
در صورتی که داروهای ضدالتهاب خوراکی موثر نباشند، تزریق کورتیکوستروئید میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. این تزریقات برای شرایطی مانند آرتروز یا آسیبهای رباطها تجویز میشوند.
تزریق هیالورونیک اسید
هیالورونیک اسید یک مایع روان کننده است که در مفاصل موجود است. این ماده به خصوص در افرادی که از آرتروز زانو رنج میبرند به کاهش درد و افزایش حرکت مفصل کمک میکند.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
در این روش، پلاسمای خون خود فرد که غنی از پلاکتها است، به داخل مفصل زانو تزریق میشود تا فرآیند ترمیم طبیعی بدن تحریک شود. این روش برای درمان آسیبهای رباطها و غضروفها مؤثر است.
تزریق اوزون
تزریق اوزون یکی دیگر از روشهای نوین درمان زانو درد است که میتواند به تسکین التهاب و بهبود حرکت مفصل کمک کند.
درمانهای جراحی زانو درد
درمانهای جراحی زانو درد زمانی توصیه میشوند که درمانهای غیرجراحی به طور موثر عمل نکرده باشند یا آسیبهای جدی به مفصل زانو وارد شده باشد. انواع مختلفی از جراحیها برای درمان زانو درد وجود دارد که به نوع آسیب و شرایط بیمار بستگی دارند. در ادامه به برخی از این درمانهای جراحی اشاره میکنیم:
آرتروسکوپی زانو
آرتروسکوپی یک روش جراحی کمتهاجمی است که در آن جراح از طریق برشهای کوچک ابزارهای مخصوص را وارد مفصل میکند و با استفاده از دوربین، مشکلاتی مانند پارگی منیسک یا رباطها را درمان میکند. این روش برای درمان آسیبهای رباطها، منیسک و غضروفها به کار میرود.
تعویض مفصل زانو (آرتوپلاستی زانو)
در صورتی که آسیبهای واردشده به مفصل زانو شدید باشد و درمانهای غیرجراحی مؤثر نباشند، ممکن است تعویض مفصل زانو به عنوان گزینه نهایی در نظر گرفته شود. در این جراحی، مفصل آسیبدیده به یک مفصل مصنوعی جایگزین میشود. این روش برای افرادی که دچار آرتروز پیشرفته هستند انجام میشود.
جراحی رباط صلیبی قدامی (ACL)
اگر آسیب به رباط صلیبی قدامی (ACL) زانو شدید باشد و درمانهای غیرجراحی کارساز نباشند، جراحی ترمیمی رباط ACL انجام میشود. در این جراحی، رباط آسیبدیده ترمیم یا جایگزین میشود.
جراحی منیسک
در صورتی که پارگی منیسک شدید باشد، جراحی برای ترمیم یا برداشتن قسمت آسیب دیده منیسک انجام میشود.
درمانهای طبیعی و مکمل
درمانهای طبیعی و مکمل برای زانو درد میتوانند به تسکین علائم و کاهش التهاب کمک کنند. این روشها اغلب به عنوان مکمل درمانهای اصلی برای کاهش درد و بهبود حرکت مفصل استفاده میشوند. برخی از این درمانها عبارتند از:
طب سوزنی
طب سوزنی میتواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. این روش درمانی میتواند برای افرادی که درد مزمن زانو دارند مفید باشد.
گیاهان دارویی
برخی از گیاهان دارویی مانند زردچوبه، زنجبیل و بابونه دارای خواص ضدالتهابی هستند و میتوانند در تسکین درد مفصل زانو مفید باشند. این گیاهان میتوانند به صورت خوراکی یا موضعی استفاده شوند.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی برای کاهش درد و افزایش حرکت مفصل زانو مفید است. این روش مخصوصا برای کاهش تنش عضلانی و بهبود جریان خون در ناحیه مفصل موثر است.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
– اگر نمیتوانید وزن را روی زانوی خود تحمل کنید یا زانوی خود را ناپایدار احساس میکنید.
– وقتی تورم مشخص زانو را مشاهده میکنید.
– اگر نمیتوانید زانوی خود را به طور کامل دراز یا خم کنید.
– در صورت مشاهده تغییر شکل آشکار در پا یا زانو.
– وقتی قرمزی، درد و تورم در زانو دارید.
– هنگامی که درد زانو شدید است.
یادداشتی از کلینیک السا
مشکلات و بیماری های زانو می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. آسیب ها در برخی از افراد به قدری زیاد است که دیگر نمی توانند کار کنند و برخی نیز فقط بعد از جراحی می توانند کار کرده و به زندگی عادی برگردنند. در همین حال، برای برخی از افراد که بیماری در آن ها زیاد پیشرفت نکرده، درد منجر به از کار افتادگی نمی شود اما همچنان آنها را از فعالیتهای منظم مانند تمیز کردن، باغبانی، ورزش سنگین و دویدن باز میدارد. در کل درد و بیماری های زانو می تواند کیفیت زندگی شما را کاهش دهد اما خبر خوب این است که ما در کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی السا با در دست داشتن بهترین و مدرنترین تجهیزات و همچنین پزشکان نمونه، بالاترین کیفیت درمانی منطبق با استانداردهای بینالمللی را به شما ارائه میدهیم.